Các loài nấm độc ở Việt Nam – Cách nhận biết và tác hại nguy hiểm
Trong tự nhiên Việt Nam có hàng trăm loài nấm, trong đó nhiều các loài nấm ăn được mang giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, cũng tồn tại các loài nấm độc cực kỳ nguy hiểm, chỉ cần ăn nhầm có thể dẫn đến ngộ độc nặng hoặc tử vong. Việc nhận biết, hiểu rõ triệu chứng và độc tố của từng loài nấm độc là điều rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tính mạng con người.
Các loài nấm độc thường gặp ở Việt Nam
1. Nấm tán trắng (Amanita verna)
- Hình dạng nhận biết: Mũ nấm màu trắng tinh, hình tròn hoặc hơi bẹt; cuống thẳng có bao gốc phình to; phiến nấm mảnh, xếp dày màu trắng.
- Độc tố: Chứa amatoxin – chất cực độc, bền với nhiệt độ, không bị phá hủy khi nấu chín.
- Triệu chứng ngộ độc: Sau 6–12 giờ mới xuất hiện dấu hiệu, ban đầu là nôn ói, tiêu chảy, đau bụng dữ dội; sau đó gây tổn thương gan, thận.
- Mức độ nguy hiểm: Tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời.
2. Nấm độc xám tro (Inocybe fastigiata)
- Hình dạng nhận biết: Mũ nấm nhỏ, màu xám tro hoặc nâu nhạt; cuống mảnh; bề mặt mũ khô, có vảy nhỏ li ti.
- Độc tố: Chứa muscarin – chất gây rối loạn thần kinh và hô hấp.
- Triệu chứng ngộ độc: Xuất hiện nhanh sau 30 phút – 2 giờ: đổ mồ hôi, chảy nước mắt, nôn mửa, co giật, khó thở.
- Mức độ nguy hiểm: Có thể gây tử vong nếu ăn nhiều và không xử lý cấp cứu kịp.
3. Nấm mực (Coprinus atramentarius)
- Hình dạng nhận biết: Khi non có mũ hình chuông màu xám, về già chuyển đen và tan chảy như mực; cuống trắng, rỗng.
- Độc tố: Chứa coprin, không gây độc nếu ăn bình thường, nhưng cực kỳ nguy hiểm khi uống rượu kèm theo.
- Triệu chứng ngộ độc: Sau 20–60 phút khi kết hợp với rượu: đỏ bừng mặt, tim đập nhanh, nôn ói, huyết áp tụt.
- Mức độ nguy hiểm: Có thể đe dọa tính mạng nếu sử dụng kèm đồ uống có cồn.
4. Nấm độc tán đỏ (Amanita muscaria – Nấm đỏ chấm trắng)
- Hình dạng nhận biết: Mũ nấm đỏ cam nổi bật, có chấm trắng trên bề mặt; cuống trắng, có vòng cổ; thường mọc ở rừng thông, rừng núi cao.
- Độc tố: Chứa muscimol và ibotenic acid, tác động mạnh đến hệ thần kinh.
- Triệu chứng ngộ độc: Gây ảo giác, lú lẫn, co giật, nôn mửa, rối loạn tri giác.
- Mức độ nguy hiểm: Nếu ăn nhiều có thể dẫn đến hôn mê, tử vong.
5. Nấm ô tán trắng (Chlorophyllum molybdites)
- Hình dạng nhận biết: Thường mọc ở bãi cỏ, sân vườn; mũ màu trắng ngà hoặc nâu nhạt, phiến nấm lúc non trắng, khi già chuyển xanh lục; cuống dài, có vòng.
- Độc tố: Chứa chất gây rối loạn tiêu hóa mạnh.
- Triệu chứng ngộ độc: Sau 30 phút – 3 giờ: đau bụng, tiêu chảy dữ dội, nôn mửa nhiều lần.
- Mức độ nguy hiểm: Hiếm khi gây tử vong nhưng mất nước nhanh, có thể nguy hiểm với trẻ nhỏ và người già.
Kết bài
Việt Nam có nhiều các loài nấm độc dễ nhầm lẫn với nấm ăn được. Chúng mang độc tố cực mạnh, thời gian phát tác khác nhau, nhưng đều có khả năng gây nguy hiểm đến tính mạng. Người dân tuyệt đối không nên hái nấm hoang dại để ăn, chỉ sử dụng nấm được nuôi trồng an toàn, có nguồn gốc rõ ràng. Hiểu rõ đặc điểm của từng loài nấm độc là cách phòng tránh hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe gia đình.
